فهرست سرفصل ها
تاریخچه گیاه یونجه
یونجه اولین بار توسط مادها برای تأمین غذای اسب‌هایشان اهلی گردید.تست ویرایش گیاهانی است که خاستگاه اصلی آن ایران است. یونجه اصولاً مبدأ کویری دارد و در حال حاضر در تمام مناطق معتدل و شبه قاره کشت می‌گردد. این گیاه از دولپه‌های‌ها و گیاهان گلدار می باشد و در راستهٔ باقلاسانان و خانوادهٔ باقلاییان طبقه‌بندی می شود. انواع و واریته‌ها و نژادهای مختلف یونجه متعلق به سردهٔ یونجه هستند. انواع مختلف یونجه در مناطق مختلف کشت می‌شود.
در مناطقی که دارای زمستان‌های معتدل هستند بهتر است یونجه را در پاییز کاشت که قبل از این که سرما رشد آن را متوقف کند گیاه بتواند مستقر شود. در مناطقی که دارای زمستان‌های سرد هستند گیاه باید در بهار کشت شود و کشت آن باید زود انجام شود تا قبل از شروع گرمای تابستانه گیاه مستقر شود. کاشت یونجه با بذر کار بر کاشت با دست ترجیح دارد و فاصله بین ردیف‌ها 150 الی 140 سانتیمتر و عمق کاشت 1 الی 3 سانتیمتر در نظر گرفته می شود.
یونجه جهت تامین غذای دام، اصلاح بافت خاک و کود سبز ،در بعضی از کشورها به عنوان گیاه دارویی به شکل 1 ساله و چند ساله کاشت می‌گردد. این گیاه در برابر خشکی مقاومت نسبی را دارد. با این حال، یونجه خوب در اراضی با خاک های مناسب و عمیق و آب فراوان تولید می گردد.
ریشهٔ یونجه
یونجه دارای ریشه های عمیقی می باشد، به طوری که در شرایط مطلوب خاک و رطوبت، ریشه های آن تا رقم شگفت آور بیش از 10 متر نفوذ می کند. باید توجه داشت که ریشه های فعال یونجه تا عمق یک تا سه متر نفوذ می کند. با این همه یونجه قابلیت جذب رطوبت از منابع سطحی و عمیق خاک را دارد. این گیاه در حدود 4 الی 5 بار در مناطق سرد سیر و 15 نوبت در مناطق گرمسیر قابل برداشت است.
با اینکه یونجه بخاطر داشتن ریشه ای بسیار عمیق و قوی مقاوم به استرس های محیطی می‌باشد ولی در استرس خشکی بین 45 تا 60 روز خشک می شود. بنابراین برای برداشت محصولی با کیفیت و همچنین کمیت بالا نباید رطوبت خاک به کمتر 60% برسد.
از طرفی آبیاری بیش از حد می‌تواند موجب شیوع قارچ و سبب زرد شدن برگ ها شود. برای آبیاری این گیاه حتما باید توجه داشت از آب با کیفیت خوب استفاده گردد. در غیر این صورت شاهد کاهش شدید عملکرد و کیفیت محصول خواهیم بود.
آب مورد نیاز یونجه
بستگی به عوامل مختلفی مانند میزان تبخیر و تعریق، ارقام مختلف یونجه، حاصلخیزی خاک، قابل دسترس بودن آب و اثرات متقابل این عوامل عمده دارد. برای تولید یک تن ماده خشک، یونجه نیاز به 15 سانتی متر آب دارد. از این رو حداقل بارش 5 سانتی متر در هفته تا زمان برداشت برای تولید یونجه مورد نیاز است.
فاصله برای آبیاری یونجه نباید آنقدر زیاد شود که شوک آبی شدید به گیاه وارد گردد، در این میان تأمین آب گیاه به خصوص در آغاز گل دادن را باید با دقت فراوان انجام نمود. البته رطوبت خاک نیز نباید آنقدر زیاد باشد که باعث خوابیدگی و تأخیر در تشکیل دانه گردد. نکته دیگر استفاده از یخ آب در آخر پاییز، که با تأمین به موقع رطوبت در اوایل بهار سبب رشد بهینه یونجه می‌شود.
آبیاری یونجه با نوار تیپ
کاشت و پرورش یونجه و علوفه های دام، آسان نیست.زیرا با توجه به کمبود منابع آبی و از طرف دیگر، طولانی بودن دوره ی رشد یونجه ، تولید و آبیاری آن به یک مدیریت اصولی و صحیحی نیازمند است. آبیاری یونجه با نوار تیپ، روش کارآمدی است که امکان متعادل سازی دما را در تمام فصل های سال به ویژه فصل بهار را نیز فراهم می نماید. کاربرد این روش امروزه بسیار زیاد بوده و يكی از روشهای آبياری با كارايی بـالا محـسوب مـی‌گردد که در حال توسعه و جایگزینی با روشهای سنتی می‌باشد.
راندمان كاربرد این روش بيش از 90% است و به اين جهت، يكی از روشهای آبياری با كارايی بـالا محـسوب مـی‌شـود که در حال توسعه و جایگزینی با روشهای سنتی است. در حال حاضر کمتر از 1% از زمین‌های یونجه با این روش آبیاری می گردند اما اشتیاق کشاورزان به انتخاب این روش نسبت به گذشته رشد چشمگیری داشته است.
از مزایای آبیاری زیر سطحی یونجه با نوار تیپ می توان به
- کاهش مصرف و جلوگیری از تبخیر آب
- آبیاری مستقیم ریشه
- کاهش رسوب و املاح معدنی
- کاهش نیروی کار
- افزایش بازدهی
اشاره کرد. در این روش فقط خاک ریشه مرطوب می‌شود و بقیه قسمت‌های زمین خشک می‌ماند که این امر در جلوگیری از رشد علف‌های هرز اطراف و همچنین تولید قارچ بسیار موثر می باشد.
فاصله نوار تیپ در یونجه چقدر باید باشد؟
با توجه به جدول زیر، در صورت انتخاب 70 سانتیمتر فاصله ردیفی نوار ها که هر ردیف شامل 4 قسمت بذر یونجه است که از هم 15 سانتیمتر فاصله دارند و 90 متر طول لترال ها و 20 سانتی متر فاصله سوراخ های آبده، بالاترین راندمان را خواهیم داشت.
| نوع گیاه | فاصله خالی مسیر تراکتور | فاصله نوار تیپ ها از یکدیگر | فاصله روزنه های نوار تیپ |
| گندم | 150 الی 200 سانتیمتر | 4 ردیف 15 سانتیمتری و با ردیف کنار ی 70 سانتیمتر | 20 سانتیمتر |